Γιάννης Ζορμπαλάς // Βιλανέλες

A. Γιάννης Ζορμπαλάς (Eπικοιν. email :   zgiannes667@gmail.com)          

Ο Ιωάννης Α. ΖΟΡΜΠΑΛΑΣ γεννήθηκε και κατοικεί στη Χαλκίδα. Είναι πτυχιούχος Νομικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.

Είναι μέλος του Πολιτιστικού Συλλόγου “ΦΙΛΟΙ Γ. ΣΚΑΡΙΜΠΑ”. Έχει εκδώσει το Βιβλίο: ΠΕΡΗΦΑΝΗ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ- ΟΥΡΕΣ ΓΙΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ (αυτοέκδοση - διανέμεται ελεύθερα στο διαδίκτυο  https://www.openbook.gr/perifani-diapragmateysi/ ) μια έμμετρη πολιτική σάτιρα με μυθοπλαστικά στοιχεία και καταγραφή των γεγονότων της περιόδου 2015-2016.

Ποιήματά του σατιρικά, ερωτικά, ποιήματα- βιλανέλες και χαϊκού έχουν βραβευτεί σε πανελλήνιους και διεθνείς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς.

Έχει συμμετοχή σε ποιητικά ανθολόγια και περιοδικά εκδοτικών οίκων και λογοτεχνικών φορέων και δημοσιεύσεις σε ηλεκτρονικά λογοτεχνικά περιοδικά και ιστολόγια.

Ποιήματά του έχουν μελοποιηθεί από αξιόλογους συνθέτες.     (https://youtu.be/iZtHN9bAy7s  )

Β. i) Βιλανέλα

Η Βιλανέλα (villanella) εμφανίστηκε αρχικά τον 16ο αιώνα στην Ιταλία ως παραδοσιακή χορευτική μουσική με θέματα της αγροτικής ζωής, κατόπιν ως μπαλάντα που τραγουδούσαν τροβαδούροι στη Γαλλία και αργότερα τον 19ο αιώνα πέρασε στην Αγγλόφωνη ποίηση και απέκτησε τη σταθερή της μορφή με πρωτοπόρο τον Ντύλαν Τόμας. (Παναγιώτας Χριστοπούλου-Ζαλώνη: «Ο Ελληνικός στίχος και η εξέλιξή του από τον 10 ο αιώνα μέχρι σήμερα», εκδόσεις Αγγελάκη, Αθήνα 2015).

Η Βιλανέλα αποτελείται συνήθως από πέντε τρίστιχες στροφές (tercets: τερτσίνες) και μια τελική τετράστιχη. Ο πρώτος και ο τρίτος στίχος της πρώτης στροφής ομοιοκαταληκτούν και επαναλαμβάνονται αυτούσιοι ή ελαφρώς παραλλαγμένοι εναλλάξ στις υπόλοιπες τέσσερις στροφές ως ρεφραίν και συνθέτουν τους δύο τελευταίους στίχους της τελικής τετράστιχης στροφής.

Εκτός από τον Ντύλαν Τόμας, Βιλανέλες έχουν γράψει απ’ τον 20ο αιώνα έως σήμερα οι: Όσκαρ Γουάιλντ, Τζαίημς Τζόυς, Σύλβια Πλαθ, Γουίλιαμ Έμπσον, Ελίζαμπεθ Μπίσοπ, Ώστιν Ντόρπσον, Σέιμους Χήνυ, Τόμας Χάρντυ, Ρόμπερτ Λόουελ, Γ.Χ. Ώντεν, Ντέιβιντ Σαπίρο και στα Ελληνικά εκτός από την Παναγιώτα Χριστοπούλου-Ζαλώνη, ο Χάρης Βλαβιανός και ο Ιωάννης Παπαδασκαλόπουλος.

Β. ii) Η διαφοροποίηση της βιλανέλας από τον Γ. Ζορμπαλά

Ο Ιωάννης Ζορμπαλάς επιχειρεί μια διαφοροποίηση στη μορφή της βιλανέλας (προσθήκη δυο στίχων στο τέλος).

Η θέληση του ποιητή είναι να εκσυγχρονίσει τη μορφή της βιλανέλας. Ενώ δηλαδή διατηρεί ζωντανό το σώμα του ποιήματος, σεβόμενος την παλιά μορφή, διαφοροποιεί την ουρά προσθέτοντας δυο στίχους στο τέλος, που έχουν όμως ουσία. Είναι το επιμύθιο του όλου ποιήματος! Έτσι, η καλή ομοιοκαταληξία και ο ρυθμός με πιο έντονο πλέον το μουσικό στοιχείο, κάνουν το ποίημα… τραγούδι, χαρακτηριστικό με το οποίο άλλωστε πρωτοεμφανίστηκε η βιλανέλα.   

Η ποίηση ακολουθεί κι αυτή τη δική της πορεία μέσα στο χρόνο με το προσωπικό ύφος του κάθε ποιητή, χάρις στο οποίο μελλοντικά ίσως δημιουργηθεί μια νέα φόρμα που μπορεί να προωθήσει την υπόθεση της ποίησης περαιτέρω. Αυτή την πρόταση καταθέτει ο Ιωάννης Ζορμπαλάς και αφορά την ανανέωση του συγκεκριμένου ποιητικού είδους. Εξ άλλου οι νέες τάσεις στην ποιητική δημιουργία διαμορφώνονται μακριά από επαναλήψεις και προσκολλήσεις σε στερεότυπα και εναπόκειται βεβαίως στους αναγνώστες και στη λογοτεχνική κοινότητα εάν τις αποδεχτούν στο μέλλον.     

Γ. Ποίηση σε μορφή βιλανέλας (10 βιλανέλες)

1.ΣΤΗ ΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ    

Στη στροφή του παραδείσου

έρωτά μου- με προσμένεις.

Η πνοή μου -στο κορμί σου.

Στις πληγές μου -το φιλί σου.

Τα κουρέλια μου υφαίνεις. 

Στη στροφή του παραδείσου.      

Θα κλειδώσω την μορφή σου

απ’ το νου μου- να μην βγαίνεις.

Η πνοή μου -στο κορμί σου.                           

Στης καρδιάς μου το κελί σου,        

μιας αγάπης παθιασμένης.

Στη  στροφή του παραδείσου

η  πνοή μου -στο κορμί σου.                          

….

Στη στροφή του παραδείσου

ανασταίνομαι μαζί σου. 

ΑΡΙΣΤΕΙΟ:  7ος Παγκόσμιος Λογοτεχνικός Διαγωνισμός ΕΠΟΚ

2.ΗΛΙΑΧΤΙΔΑ        

Ήρθες- δροσιάς ψιλοβροχή                  

στο διψασμένο στρώμα μου.         

Του έρωτα απαντοχή.                              

Ελπίδας φύτρωσε δεντρί                       

στο άγονο το σώμα μου.             

Ήρθες- βροχούλα δροσερή.    

Αγάπης σπέρμα στην ψυχή.

Στ’ αφίλητο το στόμα μου

του έρωτα απαντοχή.  

Τώρα δεν είμαι μοναχή.

Φως ιλαρό στο δώμα μου.

Ήρθες- δροσιάς ψιλοβροχή.

Του έρωτα απαντοχή.

……

Μια ηλιαχτίδα στη βροχή.

Τώρα δεν είμαι μοναχή.  

Γ'  ΒΡΑΒΕΙΟ:  18ος Διεθνής Διαγωνισμός Ποίησης, 
του Λογοτεχνικού περιοδικού «Κελαινώ». 

3.ΕΝΟΧΕΣ          

Στη λυκαυγή μόνη ξυπνάς

και σε δικάζουν ενοχές. 

Έτσι γερνάς...  έτσι γερνάς…

Το χθες σαρκάζει...και πονάς.

Τώρα σκουριάζουν οι ψυχές.

Στη λυκαυγή μόνη ξυπνάς.                           

Σελίδες κίτρινες γυρνάς

και σε τρομάζουν οι φθορές.

Μόνη γερνάς... μόνη γερνάς...                           

Αργά έμαθες ν’ αγαπάς.                                                

Τώρα σταλάζουν οι πληγές.

Στη λυκαυγή μόνη ξυπνάς.

Έτσι γερνάς... έτσι γερνάς...

.....

Στη λυκαυγή μ’ αναζητάς.

Αργά έμαθες ν’ αγαπάς.  

Γ΄ ΒΡΑΒΕΙΟ: 6ος  Διεθνής  Λογοτεχνικός  Διαγωνισμός Ποίησης  2017 Όμιλος Unesco Τεχνών Λόγου & Επιστημών Ελλάδος.

4. ΟΙ ΣΤΙΓΜΕΣ          

Πλοία που φεύγουν- οι στιγμές.             

Σαν σμαράγδια εν κινήσει…

Σε ταξιδεύουν θες δεν θες.                         

Διαβατικοί οι εραστές.

Τα χάδια έχεις κρατήσει…

Πλοία που φεύγουν- οι στιγμές.             

Στου λογισμού τις σιωπές,

σημάδια έχουν αφήσει.

Σε ταξιδεύουν θες δεν θες.                              

Οι μνήμες - διαβιβαστές.

Τα ρημάδια έχουν χτίσει. 

Πλοία που φτάνουν- οι στιγμές.

Σε ταξιδεύουνε στο χτες.

…… 

Έτσι θα πλέουν οι στιγμές.

Σε κυκλικές διαδρομές.   

5. ΑΓΑΠΗ  ΑΛΗΘΙΝΗ                                       

Γιατί είσαι αληθινή,

βουτώ μέσα στ’ όνειρό σου.

Αγάπης, γάργαρη πηγή.                                     

«Σε αγαπώ» - βάζω φωνή.

Ρουφώ κάθε μυστικό σου.

Γιατί είσαι αληθινή.              

Σε λαχταρώ, λευκή κι αγνή.

Περνώ στο διάφανό σου.

Αγάπης, γάργαρη πηγή.           

Αντάμα σου -τροχιά κοινή.

Πετώ στον αστερισμό σου.

Γιατί είσαι αληθινή.

Της πούλιας, φωτεινή πηγή.

 ……

Γιατί είσαι αληθινή.

Αγάπης, γάργαρη πηγή. 

ΕΠΑΙΝΟΣ:

8ος Παγκόσμιος Λογοτεχνικός Διαγωνισμός του Ε.Π.Ο.Κ.

Κατηγορία: Μουσικός στίχος.                                                                

6. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

Δένω όνειρα σπασμένα

στου κόρφου σου την πυρκαγιά.

Στο λαιμό, κολιέ - πλεγμένα.

Τ’ άστρα στόλισες για μένα,

στης Ανδρομέδας την ποδιά.

Δίνω όνειρα σπασμένα.

Τώρα ξαναγεννημένα

στου πόθου σου την αγκαλιά.

Στο λαιμό, κολιέ - πλεγμένα.  

Δυο καρδούλες-σώμα ένα,

στης Κασσιόπης τα σκαλιά.

Δένω όνειρα σπασμένα

στο λαιμό, κολιέ - πλεγμένα. 

 ……

Δένω όνειρα σπασμένα,

σταυρουδάκια σε καδένα.

ΕΠΑΙΝΟΣ:

6ος  Παγκόσμιος  Ποιητικός  Διαγωνισμός της “ΑΜΦΙΚΤΥΟΝΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ’’.

7. H  ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΑ       

Μια μαργιόλα Βενετσιάνα

μου έμπηξε λάγνες ματιές.

Μια ναζιάρα καρδιοπλάνα.               

Έρωτα είχε στα πλάνα

κι έπαιξε τ’ άστρα δυο ζαριές.

Μια μαργιόλα  Βενετσιάνα.

Μες στου πόθου τη δαγκάνα,

εξάρες έφερε διπλές.

Μια ναζιάρα καρδιοπλάνα.

Μια αγάπη τραμουντάνα,

έδιωξε πίκρες μου παλιές.

Η μαργιόλα Βενετσιάνα,

που στο νάζι είναι μάνα.

 ……

Στης αγάπης την αλάνα,

φύτρωσε  μια μαντζουράνα…         

8. Ο ΚΥΚΛΟΣ                                   

Περιστρέφεσαι στη ζήση.                                              

Μάταιες ψάχνεις συνταγές…

Μα ο κύκλος σου θα κλείσει.                       

Για των αγαθών την κτήση.

Αθέμιτες συναλλαγές.

Περιστρέφεσαι στη ζήση.                          

 Φίλους δεν έχεις κρατήσει.

 Συμφέρουσες επιλογές.

 Και ο κύκλος σου θα κλείσει,              

 χωρίς να ’χεις ψηλαφίσει,

 μιας αγάπης τις πληγές.

 Κύκλο κάνει και η ζήση.

 Σε μια δίνη σ’ έχει κλείσει!                 

……                                       

Κι η ψυχή, φτωχή, πριν σβήσει

με μετάνοια θα πλουτίσει...                          

Α΄  ΒΡΑΒΕΙΟ:

35ος Διαγωνισμός Λόγου & Τέχνης «ΣΙΚΕΛΙΑΝΑ 2019»

Κατηγορία: Ποίηση προβληματισμού.

9.ΕΛΛΑΔΑ ΟΜΟΡΦΙΑ ΜΟΥ  

Αχ Ελλάδα - ομορφιά μου, 

τ’ ουρανού φοράς τα λούσα.

Παίρνω τ’ άστρα αγκαλιά μου.

Σ’ έχω μες στη χειμωνιά μου,

μυγδαλιά ανθοφορούσα.

Αχ Ελλάδα - ομορφιά μου.  

Και στην κρύα μοναξιά μου,

φάρος είσαι στην Γραμβούσα.

Παίρνω τ’ άστρα αγκαλιά μου.

Παναγιά στην ξενιτιά μου.

Του Κορνάρου Αρετούσα.

Αχ Ελλάδα - ομορφιά μου.

Παίρνω τ’ άστρα αγκαλιά μου.

……

Ερωμένη και Κυρά μου.

Τ’ άστρα μες στην κάμαρά μου!   

Γ΄ ΒΡΑΒΕΙΟ:

35ος  Διαγωνισμός Λόγου & Τέχνης «ΣΙΚΕΛΙΑΝΑ 2019»

Κατηγορία: Ελληνοεμφορούμενη Ποίηση.                                                 

10. ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ ΤΟ ΔΑΚΡΥ 

Στα χρόνια τα εφηβικά

στης νιότης τα σκιρτήματα,

ο ποιητής ξαναγυρνά.

Εκεί που νιώθει η καρδιά

του ήλιου τα μηνύματα.

Στα χρόνια τα εφηβικά.            

Στην ανυπόταχτη γενιά.

Στ’ ονείρου τα συνθήματα

ο ποιητής ξαναγυρνά.            

Κι οι μούσες τραγουδούν γλυκά

νεανικά ποιήματα. 

Τα χρόνια τα εφηβικά

ο ποιητής τα ζει ξανά.

 .…

Το δάκρυ του δροσοσταλιά 

στης νιότης τα ιδανικά. 

Δ. Σατιρική ποίηση σε στροφές Χαϊκού.

ΠΑΤΡΙΔΑ ΧΡΕΟΥΣ   

Κλαίς για μια δόση.

Ελλάς, «χώρα του κλέους».

Πατρίδα χρέους.

Να ξεκλειδώσει

η Ο.Ν.Ε. του ελέους,

την υποδόση.

Έχεις βαλτώσει

μες στα χρέη του χρέους.

Μια τρύπα τόση!

Γιωργάκης, Λουκάς-

Αντώνης και Αλέξης.

Φίλε, θ’ αντέξεις;           

Ίδια κι όμοια,

σαν της ντάμας τα πιόνια.

Τα Μνημόνια.

Κομπίνες – μίζες,

εμβάσματα- θυρίδες

κι η μπάνγκα... βίδες.

Χρεοκρατία.

Φαντάζει ο τόπος σου,

μια αποικία.

Ψάχνει στοιχεία.

Κάτω απ’ το στρώμα σου,

η Εφορία.                            

Βρες μια γωνία

τ’ όνειρό σου να σώσεις.

Μην το δηλώσεις!          

Σου είχαν τάξει,

τη θεωρία «πράξη».

«Να μπει μια τάξη».  

Σιγά μη φτιάξει.

Την έχουν ρημάξει, τη

μεσαία Τάξη.      

Πλουτοκρατία.

Κράτος μη βιώσιμο.

Αναλώσιμο.        
   

Δημοπρασία. 

Πωλείται εθνόσημο,

με Ιστορία.

Σε κύκλο φαύλο,              

ακρίβυναν το γαύρο.                                  

«Έπεσε μαύρο».     

Κι εσύ… στον πάγο.                        

Το δίκιο σου ψάχνεις, στον           

Άρειο Πάγο.

Δίνεις το πάγιο.

Το ψυγείο σου- άδειο.

«Καλό κουράγιο».     

Σε θέλουν…τάβλα.

Και τελεία και παύλα.        

Ψάχνεις για ναύλα.

Σκίσ’ τα και φά’ τα.

Μνημόνια βαρβάτα.

- Ανάθεμά τα -  

Κι όλοι χρωστάμε...

Κολυμπάμε στο βάτο.

Το αίμα - νάτο!       

……

Θεός να δώσει!

Κατάσταση ελέους.                             

Πατρίδα χρέους. 

1ο Βραβείο σατιρικού έργου

17ος Πανελλήνιος Λογοτεχνικός Διαγωνισμός Εταιρείας Τεχνών Επιστήμης & Πολιτισμού Κερατσινίου έτους 2017.

Ε. ΕΞΩΔΙΚΗ  ΝΟΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ

«Επιστροφή των γλυπτών» ήρθε η ώρα ΝΑ ΑΠΑΙΤΗΣΩ.

Η Ιστορία αιμορραγεί… Θέλει τα κομμάτια πίσω! 

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ 

Η βίαιη αποκοπή και μετά η συγκόλληση των Μνημείων,

ούτε η κακόπιστη κατοχή κι ο σφετερισμός της αίγλης απ’ το Βρετανικό

Μουσείο. Σημαίνει αποδοχή του Βανδαλισμού του Elgin. 

Του Τυμβωρύχου της Ιστορίας και Βιαστή της Βούλησης

του Ικτίνου και του Καλλικράτη!

Σα να απέκοψε τα χέρια του ίδιου του Φειδία.

Οι Καρυάτιδες, επωμίστηκαν το βαρύ φορτίο της προσμονής,

καρτερώντας την απαχθείσα κόρη. Την αδελφή τους…

Κι ο Περικλής, στοίχειωσε στον Παρθενώνα. Όμως

ο νους κι η καρδιά της περίλαμπρης Τέχνης, χτυπούν στην Ελλάδα.

 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ 

Ο ισχυρισμός του κατόχου, ότι συντηρεί καλύτερα τα κλοπιμαία… 

Με Δίκαιον και ηθικές αξίες κάθε κοινωνία χτίζεται,

αλλιώς, στο Νόμο του ισχυρού ο πολιτισμός βυθίζεται.

ΕΠΕΙΔΗ

Το αρχαίο  Ελληνικό πνεύμα δεν τεμαχίζεται.

Πάνω στα Μάρμαρα αυτά υπάρχουν  δικαιώματα.

ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΣ ΕΙΝΑΙ

Ο Παγκόσμιος Πολιτισμός- Όλος ο Κόσμος να τα θαυμάζει δικαιούται.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΕΙΝΑΙ

Ο Ελληνικός λαός- Το κλέος των Προγόνων να καρπούται.

ΩΣ ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Δεν επιθυμώ για την βαθειά προσβολή, αποζημίωση να επιδικαστεί.

ΑΞΙΩΝΩ 

Την επούλωση των πληγών μου!  Την επιστροφή των Μαρμάρων,

πάνω  στα οποία γεννήθηκε η Δημοκρατία και η Φιλοσοφία.

Μιας χώρας που διέδωσε το Ελληνικό και Χαλκιδικό αλφάβητο.

Αυτός είναι ο θησαυρός του κόσμου!

Ο Πολιτισμός, ρίζα έχει Ελληνική. Η αλήθεια είναι εκθαμβωτική.

 «Το να κρύβεις την αλήθεια είναι σαν να θάβεις χρυσάφι.»(Πυθαγόρας) 

………

Γ΄ ΒΡΑΒΕΙΟ  

Διεθνής Ποιητικός Διαγωνισμός του Ομίλου για την UNESCO Πειραιώς & Νήσων με θέμα την επιστροφή των Γλυπτών και Μαρμάρων του ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ.